Instrumenty dęte to grupa instrumentów muzycznych, w których źródłem dźwięku jest drgający wewnątrz instrumentu słup powietrza. W każdym instrumencie dętym wysokość dźwięku zależy od długości rury, jaka tworzy dany instrument. Im dłuższa rura, tym niższy dźwięk możemy osiągnąć. Wyższe dźwięki uzyskuje się poprzez skracanie wysokości słupa powietrza, w zależności od instrumentu, na różne sposoby.
Barwa dźwięku z kolei zależy od materiału, z jakiego wykonany jest instrument, jego konstrukcji, rodzaju wibratora. Wybór dźwięku odbywa się poprzez zamykanie i otwieranie otworów wzdłuż rury, przełączanie odcinków rur za pomocą wentyli lub regulowanie wysokości rury za pomocą suwaka.
Instrumenty dęte dzielą się na trzy grupy:
- instrumenty dęte drewniane;
- instrumenty dęte blaszane;
- instrumenty dęte klawiszowe.
Instrumenty dęte drewniane
Instrumenty dęte drewniane to instrumenty, w których wibratorem jest stroik wykonany z drewna lub też krawędź, o którą rozpraszany jest strumień powietrza. Nie ma tutaj znaczenia materiał, z którego wykonany jest cały instrument, bowiem może to być metal, drewno lub też tworzywo sztuczne. Źródłem dźwięku w tych instrumentach jest wibrujący strumień powietrza. Wysokość dźwięku regulowana jest poprzez zakrywanie otworów w instrumencie.
Do tej grupy instrumentów należą między innymi:
- flet prosty,
- flet poprzeczny,
- flet piccolo,
- klarnet,
- obój,
- fagot,
- saksofon,
- dudy.
Instrumenty dęte drewniane można podzielić na trzy podstawowe grupy. Wyznacznikiem tego podziału jest konstrukcja ustnika lub stroika:
- instrumenty z jednym stroikiem (tzw. jednostroikowe) – posiadają pojedynczy, oczywiście drewniany stroik, który powoduje wibrację przepływającego powietrza przez szparę między nim a ustnikiem. Przykładem instrumentu jednostroikowego jest klarnet i saksofon.
- instrumenty z dwoma stroikami (tzw. dwustroikowe) – w tym przypadku stroik znajduje się tuż przy nasadzie rurki tworzącej ustnik. Stroik zbudowany jest z dwóch drewnianych płatków, które powodują wibrację powietrza przepływającego między nimi. Przykładem instrumentu dwustroikowego jest fagot, obój czy rożek angielski.
- instrument z ostrą krawędzią (tzw. wargą) – tutaj stroik jest delikatnie wgłębiony i nie widać go na pierwszy rzut oka. W tej grupie instrumentów znajdziemy flet prosty i flet poprzeczny.
Instrumenty dęte blaszane
Instrumenty dęte blaszane to instrumenty, których ustnik (w większości przypadków również cały instrument), wykonany jest z metalu. Ustnik w tym przypadku ma kształt kielicha o stożkowym przekroju. Charakterystyczną cechą dla instrumentów dętych blaszanych jest brak stroika. Jego rolę przejmują usta osoby grającej podczas przyciskania ich do ustnika.
Do tej grupy instrumentów należą między innymi:
- trąbka,
- róg (waltornia),
- puzon,
- tuba,
- saksofon,
- kornet.
Instrumenty dęte klawiszowe
Instrumenty dęte klawiszowe to instrumenty, w których powietrze toczone jest za pomocą miecha lub innego urządzenia sprężającego. Dopływem powietrza do poszczególnych elementów instrumentu steruje się za pomocą klawiatury i mechanizmu rejestrowego.
Do tej grupy instrumentów należą między innymi:
- organy,
- akordeon,
- harmonijka klawiszowa,
- harmonijka ustna.